Arbeidsomstandigheden en een verkeersongeval

In de Brabantse uitbeenderij waar Ana samen met haar verloofde in dienst was, waar de ouders van Bela werkten en waar recentelijk ook de zoon van Claudiu aan de slag was gegaan, werken vrijwel uitsluitend arbeidsmigranten, velen afkomstig uit Roemenië. Het werk is zwaar, de dagen zijn lang, het salaris is minimaal. Van die salarissen worden grote delen gespaard voor een betere toekomst en wordt gezorgd voor familieleden in het thuisland.

Op de fatale maandag stappen acht Roemeense werknemers van de uitbeenderij in een personenbusje: twee vrouwen en zes mannen. Bestemming van de dagelijkse autorit is het kleine appartement waar de groep verblijft, ergens over de grens in Duitsland. Het busje en de woning zijn door de werkgever ter beschikking gesteld; voor het gebruik daarvan wordt een bedrag ingehouden op het loon. Achter het stuur van het busje zit een van de werknemers, die - net als de rest - zojuist een zware werkdag achter de rug heeft.

Het gaat mis, niet lang nadat het achttal vertrokken is bij de uitbeenderij: het personenbusje komt op de linker weghelft frontaal in botsing met een tegemoetkomende vrachtwagen, waarschijnlijk omdat de chauffeur van het busje in slaap is gevallen. Drie werknemers overleven het verkeersongeval, vijf niet.

Ontmoeting met slachtoffers en nabestaanden

Deze blog schrijf ik in het vliegtuig op weg van Boekarest naar Schiphol. Ik merk dat het leed van Ana, Bela, Claudiu en de anderen mij in de greep houdt.

In Roemenië sprak ik Ana (nu 22 jaar oud), die het verkeersongeval ternauwernood overleefde. Haar verloofde, Dorian, overleefde het ongeluk niet. Enkele dagen voor het ongeval vierden Ana en Dorian zijn 27ste verjaardag, in september zouden zij zijn getrouwd. Bij het ongeval is Ana ernstig gewond geraakt. Zij kampt daarnaast met ernstige psychische problematiek. Dorian stierf in de armen van Ana. Het verdriet van Ana breekt mijn hart.

Ik sprak ook met Elena en Florentin. Zij verloren door het verkeersongeval niet alleen hun zoon Dorian, maar ook dochter Gabriela (24). Gabriela was getrouwd met Horatiu (30), werkte met hem samen in de uitbeenderij en beiden kwamen bij het ongeval om het leven. Elena en Florentin zorgen nu voor Bela, de driejarige zoon van Gabriela en Horatiu. Zoals al hun collega’s leefden Gabriela en Horatiu zeer sober: een deel van hun inkomen was bestemd voor het levensonderhoud van Bela en zijn grootouders, een ander deel om Bela een betere toekomst te kunnen bieden. Elena vertelt dat zij leeft voor Bela en laat trots foto’s van hem zien. Florentin heeft de droevigste ogen die ik ooit zag.

Tot slot sprak ik met Claudiu, de vader van Horatiu. Met een deel van zijn inkomen zorgde Horatiu voor zijn vader, zijn broers en zijn zussen. Claudiu - een grote man - weet niet waar hij met zijn emoties heen moet.

Aansprakelijkheidsrecht bij verkeersongevallen

De aansprakelijkheidsvraag is het probleem niet. Op grond van Bedrijfsregeling 7 van het Verbond van Verzekeraars zal zowel de schade van Ana als van de nabestaanden op grond van de zogeheten ‘schuldloze derdenregeling’ moeten worden vergoed. Ingevolge artikel 6:170 lid 2 BW is de werkgever bovendien aansprakelijk voor de schade, nu die schade het gevolg is van een fout van een ondergeschikte in de uitoefening van zijn werkzaamheden. Op grond van artikel 7:611 BW rust op de werkgever de plicht ter afdekking van het risico op schade door verkeersongevallen een adequate verzekering af te sluiten, bij gebreke waarvan de werkgever eveneens aansprakelijk is voor de schade. Tot slot zou artikel 7:658 BW tot aansprakelijkheid van de werkgever kunnen leiden, nu zij de desbetreffende auto na een lange en zware werkdag liet besturen door een fabrieksarbeider en niet door een gekwalificeerde chauffeur.

Het in kaart brengen van de schade zal niet eenvoudig zijn. De kans is reëel dat Ana een deel van haar verdiencapaciteit blijvend is kwijtgeraakt. Voor Bela en zijn grootouders valt de belangrijkste bron van inkomsten weg, net als voor Claudiu en diens gezin.

Erkenning voor hun immateriële schade krijgen de nabestaanden in beginsel niet, nu affectieschade pas vanaf 2019 voor vergoeding in aanmerking komt. Zo heeft Ana recht op smartengeld vanwege haar letsel, maar niet vanwege het overlijden van haar levenspartner.

Hoop op betere arbeidsomstandigheden

Ik heb gezien dat familiebanden zeer krachtig kunnen zijn en ik vind het bijzonder dat ik met deze mensen mag samenwerken. Ik schaam me voor de arbeidsomstandigheden waaronder sommige werknemers in Nederland moeten werken, maar ik hoop dat de problemen waarvoor Ana, Bela, Claudiu en de anderen zich gesteld zien spoedig en op passende wijze kunnen worden opgelost. Het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht kan hierbij een belangrijke rol spelen.

Amsterdam, 8 november 2018

Voor meer informatie over dit blog kunt u contact opnemen met de auteur, Bojan Dekker. 

De namen van de personages zijn gefingeerd, de beschreven feiten zijn echt.